Trong thá»i gian chá» Äợi bà i tá»ng kết vá» các hoạt Äá»ng của YMC trong buá»i Äi chÆ¡i Cá» Loa ngà y hôm nay H post bà i Äá» má»i ngÆ°á»i cÅ©ng hiá»u hÆ¡n vá» di tÃch lá»ch sá» nà y nhé.
Khi Äã chiếm Äược Äất VÄn Lang, An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng Äá»i tên nÆ°á»c là Ãu Lạc, Äóng Äô á» Phong Khê.
Khu Äất chá»n Äá» Äắp thà nh là má»t quả Äá»i Äất rắn nhÆ° Äá. Ãám Äông ngÆ°á»i hì hục Äà o Äất, khuân Äất hết ngà y ná» sang ngà y kia, tòa thà nh cao dần. An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng cùng Äoà n tùy tùng Äến xem rất lấy là m hà i lòng, cho là má»t tòa thà nh có thá» Äứng vững muôn Äá»i, sấm sét không lay chuyá»n, mÆ°a bão không là m sạt Äược, và quân giặc cÅ©ng không thá» phá ná»i.
NhÆ°ng má»t Äêm cả bức tÆ°á»ng thà nh quanh co Äá»u Äá» sáºp xuá»ng nhÆ° Äất bằng. Vua An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng Äến xem rất lấy là m tức giáºn. Ngà i há»i dò dân chúng gần Äó, há» ká» lại: Ban Äêm há» nghe thấy những bÆ°á»c chân rầm ráºp á» các khắp ngã kéo Äến vá»i những tiếng xì xà o có thá» là ma quá». NgÆ°á»i Äâu mà lại Äông Äến thế ! Há» sợ quá nên không dám nhìn ra. Rá»i há» lại nghe những tiếng ÄỠầm ầm nhÆ° sấm dáºy.
An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng sai các tÆ°á»ng lãnh Äá»c thúc Äắp lại thà nh cho kỳ Äược. Ãám ngÆ°á»i hÄng hái Äắp lại không ngừng. TÆ°á»ng thà nh má»i ngà y má»t cao dần và lại cao nhÆ° tÆ°á»ng thà nh cÅ©. NhÆ°ng rá»i má»t Äêm cả dãy tÆ°á»ng thà nh lại sáºp xuá»ng nhÆ° Äất bằng. An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng sai ngÆ°á»i Äi há»i dân chúng á» gần Äó thì há» lại nói nhÆ° trÆ°á»c. Ban Äêm há» cÅ©ng nghe thấy những bÆ°á»c chân rầm ráºp nhÆ° thiên binh vạn mã trẩy qua rá»i lại những tiá»ng huỳnh huỵch tiếp Äến những tiếng ầm ầm nhÆ° sấm Äá»ng.
An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng lại xem chá» Äá»a thà nh Äá» cầu trá»i phù há» mình Äắp cho xong tòa thà nh. Vua Äi vòng quanh chân tÆ°á»ng vừa Äi vừa suy nghÄ©. Ãá»t nhiên vua thấy má»t ông già râu tóc bạc từ phÃa xa Äi lại. Ãến gần An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng ông tá»± xÆ°ng mình là thá» thần của vùng Äất nà y, nói vá»i vua rằng:
- Nhà vua Äừng lo, sáng mai nhà vua ra Äợi á» bá» sông sẽ có sứ giả Thanh Giang Äến giúp nhà vua Äắp thà nh.
Nói xong ông già biến mất.
Hôm sau má»i tá» má» sáng, An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng Äã ra táºn bá» sông Äá» Äợi Giang sứ. Vừa bắt Äầu tan sÆ°Æ¡ng thì có má»t con rùa và ng rất lá»n ná»i lên mặt sông từ phÃa Ãông bÆ¡i và o bá» Äến gần nhà vua, rùa tá»± xÆ°ng mình là thần Kim Quy sứ giả của vua Thủy Tá». An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng sai Äặt Giang sứ lên má»t chiếc mâm và ng và khiêng và o cung.
Vua há»i kế Äắp thà nh, thần Kim Quy bảo rằng:
- á» núi Thất Diá»u có má»t con gà trắng sá»ng lâu nÄm thà nh tinh có phép biến hoá khôn lÆ°á»ng. Nó thÆ°á»ng hãm hại khách qua ÄÆ°á»ng và khách ngủ á» quán trá» trong vùng nà y. Các vua thá»i trÆ°á»c cùng bá»n nhạc công chết Äi Äá»u chôn á» núi Thất Diá»u, những u há»n ấy từ lâu không tan lẩn khuất trong khe Äá á» hang sâu. Những u há»n ấy có thù vá»i nhà vua nên Äêm thanh vắng há»p thà nh từng Äà n từng lÅ© Äến xúi dục con tinh gà trắng phá thà nh Äang xây của nhà vua. Con tinh gà trắng Äã dẫn những u há»n ấy Äến chân thà nh dùng phép ma phá Äá» tÆ°á»ng thà nh rá»i gần sáng lại bay vá» núi. Con tinh gà trắng có tiá»n duyên vá»i con gái lão chủ quán gần chân núi nên hay hiá»n hình là m khách bá» hà nh ghé và o nhà lão khi thì nháºp và o con gái lão khi thì nháºp và o con gà trắng của lão. Muá»n Äắp cho Äược thà nh, trÆ°á»c hết phải trừ cho tiá»t giá»ng yêu ma và giết Äứa con gái cùng con gà trắng của lão chủ quán kia Äi.
Nghe lá»i thần mách bảo, Vua sai mấy viên tÆ°á»ng Äem quân và o rừng mai phục rá»i vua cải trang cùng thần Kim Quy giả là m khách bá» hà nh Äến quán xin ngủ trá». Chủ quán từ chá»i lấy cá» là trong núi có nhiá»u yêu quái hay là m hại khách Äi ÄÆ°á»ng. NhÆ°ng An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng và thần Kim Quy nhất Äá»nh xin á». Chủ quán phải chiá»u theo ý hai ngÆ°á»i.
Ãêm Äêm An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng nghe thấy những bÆ°á»c chân rầm ráºp á» ngoà i. Những bÆ°á»c chân từ khắp các ngả Äi lại rá»n rà ng rá»i thá»t nhiên có bà n tay rất mạnh Äáºp và o cái phên nhà lão chủ quán tiếp Äến tiếng gá»i ngÆ°á»i con gái lão. Thần Kim Quy lên tiếng nạt ná», tiếng ngoà i im ngay. Những tiếng chân bÆ°á»c cÅ©ng xa dần.
Gần sáng lại có những tiếng chân rầm ráºp á» ngoà i, thần Kim Quy bảo An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng má» cá»a phên ra gá»i quân mai phuc Äuá»i theo Äám yêu tinh Äang rút lui vá» Thất Diá»u, quân lÃnh vừa Äuá»i vừa giÆ°Æ¡ng ná» bắn theo. Cứ má»t loạt tên bay Äi là lại ná»i lên những tiếng ma kêu quá»· khóc rùng rợn. Tiếng rên rá» khóc than má»i lúc má»t thÆ°a dần. Ãến khi mặt trá»i má»c thì yêu khà tan. Quân lÃnh của An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng Äà o Äược rất nhiá»u hà i cá»t và nhạc khà cá» trong các hang núi, há» chất thà nh từng Äá»ng cao Äá»t Äi rá»i tro than Äá» xuá»ng suá»i cho tan hẳn oan há»n.
An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng và thần Kim Quy trá» vá» quán trá» bảo chủ quán hiến cho mình con gà trắng Äá» tạ trá»i Äất. Gà vừa bá» cắt tiết thì con gái chủ quán cÅ©ng lÄn ra chết. Giữa lúc ấy có má»t con chim tứ trong nhà bay vụt ra, thần Kim Quy biết Äó là con yêu tinh Äã tìm ÄÆ°á»ng chạy trá»n, liá»n tung phép giết chết.
Yêu ma Äã trừ xong, thần Kim Quy lại hiá»n nguyên hình là con rùa và ng rất lá»n. Thần rút má»t cái móng của mình trao cho An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng, dặn rằng :
- Nhà vua giữ lấy móng chân nà y Äá» là m lẫy ná». Khi có giặc thì Äem ra bắn, má»t phát có thá» giá
º¿t Äược hà ng ngìn quân giặc.
Nói xong, thần biến mất, nhá» có thần Kim Quy trừ hết yêu ma. An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng ra lá»nh cho quân lÃnh và nhân dân xây lại thà nh. Chẳng bao lâu tòa thà nh Äắp xong, rá»ng tá»i ngà n trượng, vừa dầy vừa cao xoáy vòng nhÆ° hình con á»c, nên gá»i là Loa thà nh.
Sau khi An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng xây thà nh Cá» Loa, thần Kim Quy cho An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng má»t cái móng của mình Äá» là m lẫy ná» mà giữ thà nh. Theo lá»i thần dặn, ná» có Äược cái lẫy là m bằng móng chân thần sẽ là chiếc ná» bắn trÄm phát trúng cả trÄm, và chá» má»t phát có thá» giết hà ng ngà n quân Äá»ch. An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng chá»n trong Äám gia thần Äược má»t ngÆ°á»i là m ná» rất khéo tên là Cao Lá» và giao cho Lá» là m chiếc ná» thần. Lá» gắng sức trong nhiá»u ngà y má»i xong. Chiếc ná» rất lá»n và rất cứng, khác hẳn vá»i những ná» thÆ°á»ng, phải tay lá»±c sÄ© má»i giÆ°Æ¡ng ná»i (1). An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng quý chiếc ná» thần vô cùng, lúc nà o cÅ©ng treo gần chá» nằm.
Lúc bấy giá» Triá»u Äà là m chúa Äất Nam Hải, mấy lần Äem quân sang cÆ°á»p Äất Ãu Lạc, nhÆ°ng vì An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng có ná» thần, quân Nam Hải bá» giết hại rất nhiá»u nên Äà Äà nh cá» thủ Äợi chá» thá»i cÆ¡. Triá»u Äà thấy dùng binh không lợi, bèn xin giảng hòa vá»i An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng, sai con trai là Trá»ng Thuá»· sang cầu thân, nhÆ°ng chủ ý là tìm cách phá chiếc ná» thần.
Trong những ngà y Äi lại Äá» giả kết tình hoà hiếu, Trá»ng Thuá»· Äược gặp Má» Châu, con gái yêu của An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng, má»t thiếu nữ mà y ngà i, mắt phượng, nhan sắc tuyá»t trần. Trá»ng Thuá»· Äem lòng yêu dấu Má» Châu, Má» Châu dần dần cÅ©ng xiêu lòng. Hai ngÆ°á»i trá» nên thân thiết, không còn chá» nà o trong Loa thà nh mà Má» Châu không dẫn ngÆ°á»i yêu Äến xem. An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng không nghi kỵ gì cả. Thấy Äôi trẻ thÆ°Æ¡ng yêu nhau, vua liá»n gả Má» Châu cho Trá»ng Thuá»·.
Má»t Äêm trÄng sao vằng vặc, Má» Châu cùng Trá»ng Thuá»· ngá»i trên phiến Äá trắng giữa vÆ°á»n, cùng nhau nhìn dãy tÆ°á»ng thà nh cao nhất. Trong câu chuyá»n tá»· tê, Trá»ng Thuá»· há»i vợ rằng: Nà ng Æ¡i, bên Ãu Lạc có bà quyết gì mà không ai Äánh Äược? Má» Châu Äáp: Có bà quyết gì Äâu chà ng, Ãu Lạc Äã có thà nh cao, hà o sâu, lại có ná» thần bắn má»t phát chết hà ng nghìn quân Äá»ch, nhÆ° thế còn có kẻ nà o Äánh ná»i Äược? Trá»ng Thuá»· là m bá» ngạc nhiên, vá» nhÆ° má»i nghe nói Äến ná» thần lần Äầu. Chà ng ngỠý muá»n xem chiếc ná». Má» Châu không ngần ngại, chạy ngay và o chá» nằm của cha, lấy ná» thần Äem ra cho chá»ng xem. Nà ng lại chá» cho chà ng biết cái lẫy vá»n là chiếc móng chân thần Kim Quy và giảng cho Trá»ng Thuá»· cách bắn. Trá»ng Thuá»· chÄm chú nghe, chÄm chú nhìn cái lẫy, nhìn khuôn khá» cái ná» há»i lâu, rá»i ÄÆ°a cho vợ cất Äi.
Hôm sau, Trá»ng Thủy xin phép An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng vá» thÄm cha. Hắn thuáºt lại cho Triá»u Äà biết vá» chiếc ná» thần. Äà sai má»t gia nhân chuyên là m ná», chế má»t chiếc lẫy ná» giá»ng há»t của An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng. Lẫy giả là m xong, Trá»ng Thuá»· giấu và o trong áo, lại trá» sang Ãu Lạc.
An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng vá»n chiá»u con gái, thấy con má»i khi gặp chá»ng thì vui vẻ sung sÆ°á»ng, liá»n sai gia nhân bà y tiá»c rượu Äá» ba cha con cùng vui. Trá»ng Thuá»· uá»ng cầm chừng, còn An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng và Má» Châu say tuý luý. Thừa lúc bá» vợ say, Trá»ng Thuá»· lẻn ngay và o phòng tháo lấy cái lẫy bằng móng chân thần Kim Quy và thay cái lẫy giả bằng móng rùa thÆ°á»ng và o.
Hôm sau, thấy chá»ng có vẻ bá»n chá»n, hết Äứng lại ngá»i không yên, Má» Châu há»i chá»ng rằng: Chà ng nhÆ° có gì lo lắng phải không? Trá»ng Thuá»· Äáp: Ta sắp phải Äi, Phụ vÆ°Æ¡ng dặn phải vá» ngay Äá» còn lên miá»n Bắc, miá»n Bắc xa lắm nà ng ạ. Má» Châu buá»n rầu lặng thinh, Trá»ng Thuá»· nói tiếp: Bây giá» Äôi ta sắp phải xa nhau, không biết Äến bao giá» gặp lại! Nếu chẳng may xảy ra binh Äao, tôi biết Äâu mà tìm? Má» Châu nói: Thiếp có cái áo lông ngá»ng, há»
thiếp chạy vá» hÆ°á»ng nà o thì thiếp sẽ rắc lông ngá»ng dá»c ÄÆ°á»ng, chà ng cứ chạy theo dấu lông ngá»ng mà tìm. Nói xong Má» Châu nức ná» khóc.
Vá» Äất Nam Hải, Trá»ng Thuá»· ÄÆ°a cái móng rùa và ng cho cha, Triá»u Äà mừng rỡ vô cùng, reo lên rằng: âPhen nà y Äất Ãu Lạc sẽ vá» tay taâ. Chá» Ãt ngà y sau, Triá»u Äà Äã ra lá»nh cất quân sang Äánh Ãu Lạc.
Nghe tin báo, An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng cáºy có ná» thần, không phòng bá» gì cả. Äến khi quân giặc Äã Äến sát chân thà nh, An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng sai Äem ná» thần ra bắn thì không thấy linh nghiá»m nữa. Quân Triá»u Äà phá cá»a thà nh, ùa và o. An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng
vá»i lên ngá»±a, Äèo Má» Châu sau lÆ°ng, phi ngá»±a thoát ra cá»a sau. Ngá»i sau lÆ°ng cha, Má» Châu bứt lông ngá»ng Ỡáo rắc khắp dá»c ÄÆ°á»ng.
ÄÆ°á»ng núi gáºp ghá»nh hiá»m trá», ngá»±a chạy luôn mấy ngà y Äêm Äến Dạ SÆ¡n gần bá» biá»n. Hai cha con Äá»nh xuá»ng ngá»±a ngá»i nghá» thì quân giặc Äã gần Äến. Thấy ÄÆ°á»ng núi quanh co dá»c ngược, bóng chiá»u Äã xuá»ng, không còn lá»i nà o chạy, An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng liá»n hÆ°á»ng ra biến, khấn thần Kim Quy phù há» cho mình. Vua vừa khấn xong thì má»t cÆ¡n gió lá»c cát bụi bá»c lên mù má»t, là m rung chuyá»n cả núi rừng. Thần Kim Quy xuất hiá»n, bảo An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng rằng âgiặc á» sau lÆ°ng nhà vua Äấyâ. An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng tá»nh ngá», liá»n rút gÆ°Æ¡m chém Má» Châu, rá»i nhảy xuá»ng biá»u tá»± vẫn(2).
Quân của Triá»u Äà kéo và o chiếm Äóng Loa thà nh, còn Trá»ng Thuá»· má»t mình má»t ngá»±a theo dấu lông ngá»ng Äi tìm Má» Châu. Äến gần bá» biá»n, thấy xác vợ nằm trên Äám cá», tuy chết mà nhan sắc không má» phai. Trá»ng Thuá»· khóc oà lên, thu nhặt thi hà i Äem vá» chôn trong thà nh, rá»i Äâm Äầu xuá»ng giếng trong thà nh mà xÆ°a kia Má» Châu thÆ°á»ng tắm.
Ngà y nay, á» là ng cá» Loa, trÆ°á»c Äá»n thá» An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng, còn cái giếng gá»i là giếng Trá»ng Thuá»·. Tục truyá»n khi Má» Châu Äã bá» cha giết chết rá»i, máu nà ng chảy xuá»ng biá»n, trai Än Äược nên má»i có ngá»c châu (3). Lấy Äược ngá»c trai ấy Äem vá» rá»a bằng nÆ°á»c giếng trong thà nh Cá» Loa thì ngá»c trong sáng vô cùng.
(1) Sá» chép: chiếc nỠấy tên là âLinh Quang kim trảo thần ná»â.
(2) Có sách chép: thần Kim Quy là m phép rẽ nÆ°á»c ÄÆ°a An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng xuá»ng thuá»· phủ và cÅ©ng có sách chép: An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng cầm ngá»c vÄn tê Äi và o biá»n. Ngà y nay trên núi Má» Dạ, gần xã Cao Ãi huyá»n Äông Thà nh (nay thuá»c huyá»n Diá»
n Châu) tá»nh Nghá» An có Äá»n thá» An DÆ°Æ¡ng VÆ°Æ¡ng, á» Äây cây cá»i um tùm, có nhiá»u công, nên cÅ©ng gá»i là Äá»n Công.
(3)Có sách chép: Khi Má» Châu sắp bá» chém, nà ng có nói rằng: âMá»t lòng ngay tháºt, bá» ngÆ°á»i lừa dá»i, nguyá»n hóa ngá»c châu Äá» rá»a háºnâ.